Piše: Colin Kinniburgh

S engleskog prevela: M. Evtov

„Tous ensemble, tous ensemble, hou! hou!”
Sad svi zajedno! postao je prepoznatljiv refren tokom posljednjih nekoliko mjeseci masovnih protesta u Francuskoj, od pobune Žutih prsluka do mjesečnih klimatskih marševa mladih. Dosad je taj refren uglavnom izražavao ambiciju. Ali (ovih sedmica) su na pariškim ulicama vidni znakovi početka formiranja značajnije „konvergencije borbi“ koju francuska ljevica već dugo zagovara. Vikend 16-17. marta sigurno će ostati zapamćen kao prekretnica za međunarodni klimatski pokret; francusko poglavlje te manifestacije nije se isticalo samo po brojnosti – od 1,5 milion učenika koji su u petak protestovali širom svijeta, u Francuskoj ih je bilo oko 195.000 – nego i po viziji klimatske pravde. Nakon štrajka mladih u petak, subota je diljem Francuske bila još borbeniji dan. U Parizu su se klimatski, žuti i antirasistički marševi spojili u jedan – zajednički – masovan pohod solidarnosti.

Na završnom skupu u Parizu, u subotu uveče na Place de la République, Priscillia Ludosky, jedna od istaknutijih figura Žutih prsluka, sumirala je duh zajedničkih marševa: „Represija zbog zahtjeva za socijalnu, ekonomsku i klimatsku pravdu naprosto nije dopustiva“. Ludosky, čija je peticija protiv planiranog povećanja poreza na gorivo prošlog novembra znatno doprinijela širenju pokreta Žutih prsluka, sličnu je poruku uputila i u četvrtak stotinama ljevičara i Žutih prsluka okupljenih u istorijskoj sindikalnoj dvorani, samo nekoliko blokova od Trga. „Od djetinjstva nas programiraju da mislimo da sve ovo nema veze jedno s drugim, ali svi su ovi problemi usko povezani“, rekla je ona.

Predana grupa organizatora provela je sedmice pripremajući tlo da te veze tokom vikenda učini vidljivim – kroz uzastopne marševe i akcije. U petak ujutro je grupa od više od 100 mladih dala intonaciju zasjevši u centralu banke Société Génerale u predgrađu Pariza. Claire Renauld, dvadesetdvogodišnja studentica univerziteta Sorbonne i glasnogovornica pariške ekspoziture Youth for Climate, izjavila je da je grupa ciljala upravo Société Générale zbog njihovih ogromnih međunarodnih investicija u eksploataciju fosilnih goriva i infrastrukturu za fosilna goriva, prije svega tečnog prirodnog plina (eng. LNG), katranskog pijeska i uljnih škriljaca u Sjevernoj Americi. (...) „Banke ciljamo jer smo shvatili da ovdje nije riječ samo o zbroju pojedinačnih radnji, nego o kapitalističkom modelu rasta“, rekla mi je Renauldova. „Shvatili smo da upravo banke poput Société Générale aktivno finansiraju klimatski haos koji blokira našu budućnost, pa zato mi blokiramo njih.“ (...)

Učenički štrajk
 

Na međunarodnom planu, lice globalnog klimatskog štrajka postala je šesnaestogodišnja Šveđanka Greta Thunberg, nominovana čak i za Nobelovu nagradu za mir. Lokalne liderke, mahom tinejdžerke, pojavile su se u još nekim zemljama gdje su tzv. klimatski štrajkovi najsnažniji, ali u većini od 120 zemalja gdje su učenici protestovali u petak – nema karizmatičnih vođa. Što nije spriječilo masovne štrajkove u gradovima od Kampale do Cape Towna, od Bogote do Sydneya, od Hong Konga do Hyderabada, i šire. Učenici su štrajkovali i u desecima gradova SAD-a, gdje je posvećena grupa mladih aktivista pokrenula državnu kampanju za Green New Deal.

Ali pokret je ipak i dalje najjači u Evropi, a impresivan primjer je upravo pariški marš. U petak sam se susreo s potpuno decentralizovanim izlivom mladih ljudi, uglavnom srednjoškolaca, pa i mlađih, iz svih sredina. Bez velikih govorancija i s tek ponekim izloženih znakom stranaka, sindikata i ekoloških udruga – samo neobuzdana energija desetaka hiljada tinejdžera iz svih klasa koji su odlučili da pokažu šta misle, što su učinili i nekim zaista briljantnim parolama.

Procjene ukupnog odaziva kreću se od 29.000 (po policiji) do 50.000 (po organizatorima), što pariški marš svakako čini jednim od najvećih u svijetu, uprkos najavi vlade da će se u svim francuskim srednjim školi u petak popodne održati debate o klimatskim pitanjima. „Vlada je organizovala te debate samo da spriječi izlazak mladih na ulice“, rekla mi je sedamnaestogodišnja Katia. Drugi srednjoškolci, kao Yasmine, Favio i Amelia, u dobi od petnaest-šesnaest godina, rekli su mi da su ih nastavnici ohrabrivali na učešće u štrajku. Drugi su za ovo čuli na Instagramu. Mnogima je to bio prvi protest. Maïlis, devetnaestogodišnja studentkinja univerziteta Sorbonne, rekla mi je da je učestvovala na nekoliko klimatskih marševa, ali da nikad nije vidjela toliko mladih, uključujući i srednjoškolce. Ali mi je nekoliko srednjoškolaca reklo da su praktično jedini štrajkači iz svojih škola. Pitanje s kojim se sad suočava pokret jest da li je 15. mart označio vrhunac – ili početak nečeg mnogo većeg.

„Klimatske izbjeglice su već ovdje”
 

Mladi koji su izašli na klimatske štrajkove nisu u Francuskoj bili jedini koji su tog vikenda izašli na ulice zbog klimatske pravde. Žuti prsluci, organizatori antirasističkih marševa i ekolozi – svi polažu podjednake nade u subotu kao prekretnicu u svojim tekućim osporavanjima politika predsjednika Emmanuela Macrona. Dan je počeo na Elizejskim poljanama, gdje su se žuti prsluci iz cijele zemlje okupljali u nadi da će još jednom pokazati snagu otpora protiv Macronove vlade. Do podneva su Poljane bile prepune zapaljenih barikada, dok su grupe antiglobalističkog Crnog bloka izlijetale i ulijetale u kolone prsluka (od oko 8.000 ljudi, prema procjenama policije) i razbijale prozore luksuznih butika, banaka i restorana. Uprkos uobičajenoj upotrebi suzavca i vodenih topova, reakcija policije izgledala je iznenađujuće pasivna u odnosu na nivo štete kakva nije viđena još od decembra.

Najnoviji napad na simbole bogatstva i moći francuske prijestolnice privukao je daleko veću pažnju medija nego daleko brojniji marš koji se formirao jedva kilometar odatle, pod podnevnim suncem i u dobrom raspoloženju – marš gdje su Žuti prsluci, antifašisti i grupe posvećene pravima imigranata proglasili jedinstvo protiv svih oblika državnog nasilja: od ubistva nebijelog dvadesetčetvorogodišnjeg Adame Traoréa u policijskom pritvoru do flash-balls i „obrambenih granata” koje su trajno onesposobile na desetine Žutih prsluka, kao i protiv pritvora i deportacije migranata. Razgovarao sam s Aliounom Traoréom (Adama mu nije u srodstvu), članom Međunarodne koalicije nedokumentovanih migranata, o tome zašto organizacije poput njegove rade u zajedništvu s klimatskim maršem.

„Klimatske izbjeglice su već ovdje“, rekao je on, „a ovamo ih je dovela ekološka nepravda.“ Ukazao je na primjere izbjeglica iz priobalnih područja i poljoprivrednike koji gube posao zbog suše. Traoré, inače iz Senegala, mjesecima je brao paradajz u Italiji prije nego što je uspio preći u Francusku. Na pitanje da li će se njegova grupa kasnije pridružiti klimatskom maršu, Traoré je odgovorio: „Zapravo će se klimatski marš pridružiti nama.“

U određenom momentu, pred kraj dana ispunjenog protestima, organizatori klimatskog ogranka („Marš stoljeća“) subotnjih marševa poveli su povorku upravo iza antirasističkih grupa. Nekoliko sati kasnije, ljudi su i dalje pristizali na završni skup koji se održavao na Place de la République, legendarnom pariškom centru protesta. Organizatori su tokom tog dana u Parizu prebrojali preko 100.000 demonstranata, od oko 350.000 širom zemlje. (...)

Čitav vikend je bio nepogrešiv dokaz snage međunarodnog pokreta za klimatsku pravdu. U Francuskoj je impresivan odziv u skladu s rezultatima ankete koju su nedavno naručili organizatori marša, a koja je pokazala da se dvije trećine ispitanika slaže da „vlada treba dati prioritet borbi protiv klimatskih promjena, ali da to može djelovati samo uz preduslov pravedne raspodjele bogatstva.“ Slogan „Promjena sistema – ne klimatske promjene“, koji se prvi put čuo u Kopenhagenu prije deset godina, otkad su ga preuzele brojne eko-socijalističke grupe, postao je i parola šireg francuskog klimatskog pokreta – ovog vikenda su ga širom zemlje izvikivale desetine hiljada ljudi.

Podrška većine ipak ne nagovještava političku akciju i, kako je na kraju subotnjeg marša naglasilo čak nekoliko organizatora, ovaj pokret je još uvijek daleko od masovnosti potrebne za istinski pomak ravnoteže moći bilo u Francuskoj bilo drugdje. Još uvijek smo daleko od društvene prekretnice potrebne za sprečavanje katastrofalnih klimatskih promjena.

Jedan korak naprijed, tri nazad
 

Macron, sa svoje strane, vrlo odlučno nastoji pokopati nade pokreta. Njegova stranka je u petak u Narodnoj skupštini progurala zakon kojim se odgađa zabrana izvoza francuskih agrohemikalija – što je u direktnoj suprotnosti sa zahtjevima klimatskih grupa za odmakom od industrijske poljoprivrede koja intenzivno koristi pesticide. Teško da treba jasnije ilustracije za skandiranje tokom marševa u petak i subotu: „Un pas a avant, trois pas en arrière / C'est la politique du gouvernement“ (Jedan korak naprijed, tri nazad / to je politika vlade).

U petak ujutro, u zaposjednutom predvorju banke Société Générale, pedesetogodišnji Vincent, dobrovoljac jedne od grupa koje su organizovale tu akciju, a koji inače radi u francuskom ministarstvu okoliša pa je zamolio da mu ne navodim pravo ime, rekao mi je da je sve ovo, uprkos svim mobilizacijama tokom vikenda, „u stvari borba Davida protiv Golijata.“ Čak ni nezapamćen broj mladih na ulicama nije načeo moć industrije fosilnih goriva i sve interese koji se vrte oko nje. Što ne znači da mladi to ne mogu ili neće. Ali neće im biti nimalo lako.

IZVOR: DISSENT

Objavljeno: 19/03/2019.