Piše: Vladimir Unkovski-Korica
Prevod s engleskog: M. Evtov
„Nema Božića za buržoaziju!“ – objavljuje grafit na jednom pariškom zidu dok protesti Žutih prsluka šokiraju Evropu još od prvih demonstracija 17. novembra.
Čak i prije početka serije francuskih protesta, demonstracije protiv sličnih mjera u vezi s gorivom odvijale su se od 11. novembra u trideset bugarskih gradova – što su zapadni mediji jedva i spomenuli.
Ali su i bugarski demonstranti počeli nositi žute prsluke koji su postali vizuelna karakteristika francuskih protesta. Uskoro su žuti prsluci postali popularni u svim pokretima masovnih protesta koji su zahvatili evropske zemlje, uključujući Belgiju, Holandiju, Portugal i ostale.
Protest se širi Evropom
Narednih sedmica su se širom Evrope odvijali naizgled nepovezani protesti.
Protiv nasilja vlade Srbije počela je serija sedmičnih protesta nakon što je lider malog ljevičarskog pokreta doživio nasilan napad tokom posjete Kruševcu 23. novembra. Na ulicama Beograda se 22. decembra našlo desetine hiljada ljudi.
U Litvaniji je krajem novembra počeo masovni štrajk nastavnika čiji su protesti početkom decembra doveli do pada ministra obrazovanja i nauke.
U Albaniji je 4. decembra val studentskih protesta doveo na ulice Tirane 50.000 ljudi – što je izazvalo rekonstrukciju kabineta jer je albanski premijer Edi Rama – pokušavajući zaustaviti širenje protesta – 29. decembra smijenio sedam ministara.
Demonstracije su počele i u Mađarskoj, i to nakon što je 12. decembra usvojen takozvani „ropski zakon o radu“ koji omogućuje 400 sati prekovremenog rada godišnje. U Budimpešti je marširalo deset hiljada ljudi, što je omogućilo udruživanje više popularnih inicijativa koje su pokušale kanalisati svoje nezadovoljstvo.
I protesti u Republici Srpskoj, manjem entitetu Bosne i Hercegovine, započeti u martu 2018. godine, dostižu dramatičan vrhunac 25. decembra kada je policija uhapsila roditelje mladića zbog čije su sumnjive smrti protesti i započeli ranije te godine.
Štrajkovi i demonstracije izbili su početkom novembra i u Kataloniji jer se ova španska pokrajina, koja je prošle godine proglasila nezavisnost, nastavila sukobljavati s novom vladom u Madridu. Uslijedili su sukobi sa španskom policijom.
Povezujuća nit
Državna represija protiv protesta bila je u stvari glavna karakteristika svih protestnih pokreta, te jasno pokazala dokle establišment mora ići da zadrži vlast u svakoj od ovih zemalja.
Te iako se čini da različiti protestni pokreti reaguju na različite nacionalne posebnosti, činjenica da su se svi pojavili u tako uskom vremenskom okviru a na tako velikom prostoru sugerira da među njima ipak postoji poveznica.
Mora da se radi o osjećaju da glavne političke struje tokom cijele ove decenije od izbijanja globalne ekonomske krize iznevjeravaju obične ljude; na razne načine, ali sve očitije.
Tokom posljednjih deset godina nesumnjivo smo svjedočili sporo gorućoj krizi reprezentativnih institucija, eroziji neoliberalnog „ekstremnog centra“ i polarizaciji politike s usponom lijevih i desnih pokreta i stranaka.
Čak i prije ovog posljednjeg talasa protesta, povremeno smo viđali masovnu mobilizaciju radništva, tzv. mobilizaciju odozdo. Nakon arapskog proljeća, vidjeli smo uspon pokreta kao što su Indignados u Španiji ili Occupy u SAD-u, koji su utemeljili prodor ljevičarskih glasova.
Ni Velika Britanija nije izuzetak
Velika Britanija nije bila izuzetak. Sindikati su organizovali marševe protiv mjera štednje, recimo protest u organizaciji Kongresa sindikata (Trades Union Congress/TUC ) koji je u martu 2011. doveo na ulice Londona pola miliona ljudi, još prije spektakularnog uspona Jeremyja Corbyna na čelo Laburističke partije 2015. godine.
Ranije ove godine, u julu, vidjeli smo i masovnu mobilizaciju protiv Trampa, kad se četvrt miliona ljudi usprotivilo posjeti američkog predsjednika Velikoj Britaniji. Ovo je rezultat višegodišnje uspješne kampanje grupa kao što su Stop the War Coalition, People’s Assembly against Austerity, Campaign for Nuclear Disarmament (Stop ratnoj koaliciji, Narodna skupština protiv mjera štednje, Kampanja za nuklearno razoružanje)…
Protiv ćorsokaka institucija koje služe interesima onih 1% stanovništva, kako je to definisao recimo pokret Occupy! u SAD-u, počele su izbijati masovne mobilizacije izvan uobičajenih kanala, budući da ljudi traže hitna rješenja za svoje svakodnevne probleme.
Naravno, nisu svi evropski pokreti tek tako izbili odozdo; mnoge su organizovale već postojeće popularne koalicije, a neke čak i vodeće opozicione grupe. Ali obim i ljutnja protesta svugdje sugeriše da se osjećaji odozdo više ne izražavaju preko postojećih institucija.
Upravo tako treba shvatiti slogan Narodne skupštine (People’s Assembly): „Britanija je slomljena: Odmah opšti izbori!“ na demonstracijama 12. januara 2019. godine. Budući da parlament Velike Britanije nije u stanju prekinuti blokadu Brexita, raspoloženje masa van parlamenta mora se iskoristiti za promjenu uslova rasprave.
Radujemo se 2019. godini: prema narodnom proljeću?
Neophodno je na svim nivoima odbiti da se brani status quo; neophodna je hrabra inicijativa za povezivanje velikih političkih, socijalnih i ekonomskih pitanja koja utiču na radništvo i njihovu vlastitu masovnu mobilizaciju.
U početku će, naravno, mnogi pokreti zahtijevati kruh i maslac pomiješane sa svim onim što se nagomilalo u svijesti ljudi: sa svim najnaprednijim i svim najnazadnijim. Ali, u ovakvim vremenima, kako je to rekao Friedrich Engels, „gram prakse vrijedi kao tona teorije.“
Mase će spoznati svoju kolektivnu moć tek onda kad se pokrenu. Zadatak ljevice je da u svim tim pokretima postane najvidljiviji i najodlučniji element, da istakne ono što je svim tim demonstracijama zajedničko.
A ljudi će, kad se jednom pokrenu, početi – na osnovu svojih iskustava – suditi o političkim snagama koje im nude smjernice i vodstvo. Moramo se naći na visini tog zadatka. Možda nas 2019. očekuje osvajanje svijeta.
Napomena uredništva LeftEast: Članak ponovo objavljujemo u saradnji s Counterfire, gdje je izvorno objavljen 29/12/2018.
Preneseno sa: LeftEast
Datum objavljivanja: 04/01/2019.