S engleskog prevela: M. Evtov
 

Na slici Praga viđenog iz ptičje perspektive vijuga plava vrpca – osvježavajući prizor spram ostatka satelitske slike kojom dominiraju vatreno crvene, žarko narandžaste i svijetlo žute zone.

Plava boja označava rijeku Vltavu, koja je glavnom gradu Češke Republike pomogla da se rashladi tokom toplinskog vala koji ga je pogodio u junu 2022. godine. Razasute zelene mrlje prikazuju parkove, koji su takođe donosili olakšanje od temperatura koje su prošlog ljeta dostizale 45°C.

Mapiranje ovih ekstremnih žarišta od vitalne je važnosti za urbaniste budući da se svijet i dalje zagrijava, a smrtni slučajevi uzrokovani vrućinom i dalje rastu. U Evropi je 2022. godine više od 20.000 ljudi umrlo od uzroka povezanih s vrućinom, a u Velikoj Britaniji je temperatura prvi put u istoriji premašila 40°C. U nekim područjima Španije već u junu ove godine zabilježena je temperatura od 44°C, a ni stanovnici gradova SAD-a ne prolaze mnogo bolje. U Teksasu je proteklih sedmica bilo najmanje 13 smrtnih slučajeva uzrokovanih vrućinom. Meteorolozi predviđaju da će se ekstremni toplotni talas proširiti na jug SAD-a, a da će temperature preko 43°C biti uobičajena pojava.

„Ove slike definitivno predstavljaju važan resurs“, kaže Glynn Hulley, naučnik za istraživanje atmosfere u NASA-inoj Jet Propulsion Laboratory, koji vodi projekat snimanja ovih slika, nazvan Misija praćenja temperature površine kopna. „Podaci se mogu koristiti za identifikaciju žarišta vrućine i ranjivih regija, kao i za procjenu učinka raznih pristupa ublažavanju topline.“
 

Kako se oduprijeti klimatskim promjenama

Hulley i njegov tim, koji se nalaze u Los Angelesu, rutinski sarađuju s lokalnim gradskim vijećem, koje je podatke iz mapa Ecostress koristilo u svom Planu održivosti i ublažavanja vrućine.

„Ove slike su koristili da ustanove najvrelija gradska područja, ranjiva iz ljudske perspektive“, objašnjava Hulley. „Onda su najtoplije ulice u najtoplijim područjima prebojili specijalnim hladnim premazom za pločnike.“ Ova boja ne upija nego odbija sunčevu toplotu, i ne zadržava je kao konvencionalne asfaltne površine.

Ponovnim snimanjem istog područja, Hulley je dokazao da je premaz ohladio ulice za 1-2°C. Gradsko vijeće je zahvaljujući ovim podatcima dobilo od guvernera Kalifornije dodatnih šest miliona dolara za premazivanje novih cesta.

Ova vrsta saradnje nije uvriježena, ali bi to mogla postati kad bi gradovi pri planiranju otpornosti na klimatske promjene koristili satelitske snimke.

Instrument Ecostress prikuplja podatke tokom cijele godine, snimajući američke gradove svaka četiri dana, a evropske otprilike jednom u tri do pet dana. Fokus je na 10 gradova širom svijeta, uključujući London, Pariz, Atinu, Mumbai i Melburn. Prošlog juna su tokom posebno ekstremnog toplotnog talasa sarađivali s Evropskom svemirskom agencijom na prikupljanju podataka iz Pariza, Praga i Milana.

U jednoj studiji iz 2022. godine, naučnici u Pekingu su podatke ovih satelitskih toplotnih mapa koristili za istraživanje rashlađujućeg učinka urbanih parkova. U izvještaju je zaključeno da se parkovi tokom dana zagrijavaju sporije nego naseljena područja, te da zelene javne površine koje sadrže vodu još više rashlađuju zrak i unutar parka i u njegovoj okolini.

Gradski zvaničnici mogu koristiti ove mape za bolje planiranje odbrane od toplotnih valova, budući da one jasno pokazuju učinkovitost jednostavnih adaptacija krajolika, pa će za rashlađivanje gradova postajati sve važnije kako smrtonosni toplotni valovi bivaju češći zbog klimatskih promjena, kaže Marta Olazabal, koja u Baskijskom centru za klimatske promjene vodi grupu za istraživanje adaptacija. „Ove mape su iznimno korisne za dijagnosticiranje lokacija na urbanim prostorima jako izloženih toplini“, kaže ona, dodajući da je „od suštinske važnosti“ da se informacije s mapa kombinuju s podacima o ranjivim populacijama i infrastrukturi – što je metoda koju već koristi Austin, Texas.
 

Urbana toplotna ostrva

Olazabal je koautorica nedavno objavljene studije u kojoj su procijenjeni planovi adaptacije 167 evropskih gradova, te zaključeno da se planiranje mjera za borbu protiv vrućine zapravo poboljšava.

„U bogatim gradovima globalnog Sjevera ima mnogo dobrih primjera“, kaže ona, navodeći farbanje njujorških krovova u bijelo, berlinsku promociju zelenila i bioraznolikosti, te eksperimente Barcelone s urbanim dizajnom u cilju smanjenja prometa i povećanja zelenih površina u gradu.

Više zelenih površina, sadnja drveća duž ulica i farbanje betonskih površina u bijelo samo su neke od jednostavnih adaptacija koje gradovi uvode u borbu protiv fenomena poznatog kao „urbana toplotna ostrva“.

Urbanisti su bili primorani da smisle inovativne načine borbe protiv vrućine.

Pariz, čiji su stanovnici najviše u Evropi izloženi riziku smrti uzrokovane vrućinom, stvorio je povezanu mrežu „hladnih ostrva“ na kojima Parižani mogu potražiti utočište – od parkova i šuma do bazena i muzeja. Ova ostrva su povezana prirodno hladnim šetnicama prekrivenim drvećem i od 2019. godine im se može pristupiti putem aplikacije za mapiranje Extrema. Neki parkovi će biti otvoreni 24 sata dnevno, a grad utrostručuje svoju podzemnu rashladnu mrežu. Ovi akcioni planovi za zaštitu zdravlja od topline mogu biti izuzetno efikasni; u jednoj studiji je razmatran plan koji je Montreal implementirao između 2004. i 2007. godine, te otkriveno da je ova strategija dovela do smanjenja od prosječno 2,52 smrtna slučaja dnevno.

Gradonačelnik Seville, prvog grada koji je počeo imenovati svoje toplinske valove, naredio je da se u okviru „politike hlada“ diljem grada postavi što više tendi, izgradi što više javnih fontana i posadi 5.000 stabala godišnje. Gradske vlasti Rotterdama namjeravaju posaditi zelenu vegetaciju na više od 900.000 kvadratnih metara krovova, što takođe pomaže u rashlađivanju gradova. U međuvremenu, Eleni Myrivili, nadležna za borbu protiv rastuće prijetnje ekstremnih vrućina u Atini, vodi projekat obnove akvadukta iz rimskog doba kojim će voda prolaziti kroz grad, dok Acharnes, još jedna grčka opština, provodi projekat posebnih rashladnih krovova i pločnika, s obećavajućim rezultatima.

Hulley se nada da će nova tehnologija koju razvija njegov tim još više pomoći u planiranju gradova. Njegov tim planira 2028. godine lansirati satelit koji će proizvoditi slike veće rezolucije koje bi se mogle koristiti za još preciziranje određivanje – na primjer učinka zelenih krovova.

IZVOR: BBC

Objavljeno: 07/07/2023.
FOTO: European Space Agency